Osmanli Imparatorlugu'nda Ermenilere Yapilan Muamele, 1915-1916: Vikont Bryce'in Fallodon Vikontu Grey'e Sundugu Belgeler

Mavi Kitap'i olusturan belgeleri toplamak ve karsilastirmalarini yapmak aylarimi aldi. Yayimlandiktan sonra da kitapta anlatilanlar uzun sure aklimdan cikmadi. Hic durmaksizin dusuncelerimi mesgul eden yalnizca kurbanlarin cektigi acilar ve canilerin isledigi suclar degil, ayni zamanda insanlarin, bu soykirim faillerinin yaptiklarini nasil yapabildigi sorusuydu.

[Ermeni Soykirimi] uzerinde yaptigim calisma … Birinci Dunya Savasi'nda Nazilerin cok daha genis capta ve cok daha buyuk bir sogukkanlilikla isledigi soykirim sucunun bile silemedigi izler birakti bellegimde.

OEzel ya da kamusal alanda olsun, kisisel ya da kisisel olmayan nitelikte olsun, islenmis her buyuk suc, milliyetle sinirlandirilamayacak bir sorunu ortaya koyar. Bu, bizi insan dogasinin derinliklerine goeturen bir sorundur. 1915 yilinda Turkiye'de yapilan soykirim bana ‘Ilk Gunah’ gercegini yeniden hatirlatti -Arnold Toynbee, Acquaintances (Oxford, 1967)